بیمه در گذر زمان

امروزه صنعت بیمه از عوامل مهم توسعه کشورها به حساب می آید و توسعه بیمه نیز شاخصی برای توسعه کشورها تلقی می شود. بیمه در کنار سایر بخش های اقتصادی، نقش برجسته ای دارد و با پوشش خسارت های احتمالی ناشی از فعالیت های مختلف اقتصادی، انگیزه سرمایه گذاری را افزایش می دهد و افزایش سرمایه گذاری نیز نقش زیادی در رشد و توسعه کشور دارد (مطلبی،1382). امروزه موسسات باید باور داشته باشند که هر گونه اقدامی برای حفظ مشتریان، اقدامی مفید و سودمند است چرا که بیشتر تحقیقات نشان می دهدکه هزینه جذب مشتریان جدید بسیار بیشتر از حفظ مشتریان کنونی است (هوریتز ژاک،1382؛ برادران و همکارن، 1389). در این فصل از پژوهش نیز بر اساس هدف پژوهش به بررسی صنعت بیمه و با تاکید بر شرکت بیمه رازی پرداخته و تاریخچه بیمه در جهان و ایران و زمینه های روانی و اجتماعی شکل گیری بیمه بررسی نموده و همچنین عوامل موثر بر وفاداری مشتریان شرکت بیمه با مروری بر مفهوم مشتری و وفاداری بیان شده است و در انتها پیشنه تحقیق بر اساس پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی آورده و مدلی مفهومی تحقیق طراحی شده است.

 

با پیشرفت تمدن و توسعه جوامع بشری و بکارگیری علوم و فن آوری جدید، ثروت و دارایی انسان افزونتر شده است. به رغم تسهیلاتی که با ورود فرآورده های صنعتی برای رفاه بشر فراهم گردیده ریسک های جدیدی نیز وارد اجتماع شده که دائماً جان و مال انسان ها را به مخاطره می اندازد. گاهی جبران آثار زیانبار این خطرات از حد تحمل و توان فرد خارج است. از این رو یکی از مهم ترین اندیشه های هر شخص در زندگی فردی و اجتماعی ایجاد شرایط مطلوب برای تأمین آتیه و پیشگیری عواقب ناشی از حوادث ناخواسته به منظور نیل به آرامش خاطر می باشد.

امروزه بیمه واقعیتی است که در پرتو آن مسیر رسیدن به این هدف هموار می گردد. بیمه تکیه گاه مناسبی است که در زمان هایی خاص به کمک افراد آمده و وضعیت اقتصادی آنها را سر و سامان داده و امنیت خاطر و رفاه مالی آنان را فراهم می سازد. اصولا بیمه یک قرارداد و توافق بین شرکت یا سازمان بیمه ای با افراد و اقضار جامعه است. هر گونه توافقی که شده باشد لازم الاجراست. نظر به اینکه افراد به نوعی تحت پوشش یکی از انواع بیمه ها می باشند در شرایط عمومی هر یک از بیمه ها در ابتدا تعاریف مختصری راجع به بعضی از واژه های مربوطه ارایه شده است.

صنعت بیمه یک مؤسسه مالی غیربانکی است لذا علی رغم فقدان ادبیات نظری آشکار در زمینه توسعه بیمه و رشد اقتصادی، ما با بیان مطالعات نظری و بررسی مطالعات تجربی انجام شده و هم چنین تمرکز بر کانال‎های اثرگذاری صنعت بیمه روی رشد اقتصادی سعی در پوشش این شکاف داریم. در این خصوص اسکیپر (1998) بیان کرد که از دیدگاه عملکردی شرکت های بیمه می توانند روی رشد اقتصادی تأثیر داشته باشند که این عملکرد در هفت زمینه می باشد:

الف) بیمه باعث افزایش ثبات مالی می شود: بیمه با خسارت دادن به آن هایی که ضرر و زیان دیده اند به استحکام و ثبات مالی افراد، خانوارها و سازمان ها کمک می کند. بدون بیمه افراد و خانوارها از لحاظ مالی فقیر شده و مجبور می شوند برای کمک دست نیاز به سمت اقوام، دوستان یا دولت دراز کنند. شرکت هایی که با خسارت های بزرگی مواجه می شوند که آن را بیمه نکرده باشند ممکن است به ورشکستگی و تعطیلی مواجه شوند. در چنین مواردی، نه تنها این شرکت ها ارزش خود را از دست می دهند بلکه کمکی که آن ها می توانستند به اقتصاد بکنند نیز از بین می رود که از جمله ضررهای ناشی از ورشکستگی، می‎توان از بیکاری کارگران و کارفرمایان، همچنین از دست رفتن فرصت خریداری مشتریان از آن شرکت و حذف درآمد مالیاتی دولت نام برد. بنابراین ثبات فراهم شده بوسیله شرکت های بیمه (صنعت بیمه)، افراد و شرکت ها را در خلق ثروت با این تضمین که سرمایه آن ها در مقابل خطرات بیمه پذیر، بیمه شده است، حمایت می کند.

با توضیحات بیان شده در ارتباط با این کارکرد و هم چنین مدل نظری ارائه شده می توان گفت این کارکرد بیشتر از طریق بهره وری کل عوامل تولید و نسبت سرمایه گذاری به پس انداز بر نرخ رشد اقتصادی موثر باشد.

ب) بیمه جانشین و تکمیل کننده ای برای برنامه های تأمین اجتماعی دولت است: بیمه، بویژه بیمه عمر می‎تواند جایگزینی برای برنامه های تامین اجتماعی دولت باشد. هم چنین بیمه های عمر انفرادی، برنامه‎های تأمین اجتماعی را تکمیل می کنند. بنابراین با بیمه های عمر انفرادی فشار بر سیستم های تأمین اجتماعی کاهش می یابد و هم چنین این بیمه ها به افراد اجازه می دهند تا برنامه های امنیتی خود را با ترجیحات خود تنظیم کنند. مطالعات نشان می دهند که هزینه های انفرادی بالاتر در بیمه های عمر با کاهش هزینه‎های دولت در زمینه برنامه های بیمه اجتماعی در ارتباط هستند. نکته دیگر اینکه با توجه به چالش های مالی رو به رشدی که سیستم های بیمه اجتماعی کشورها با آن مواجه اند، این نقش جانشینی و تکمیل کنندگی صنعت بیمه بسیار با ارزش خواهد بود. با توجه به مطالب ارائه شده می توان گفت این کارکرد، بیشتر از طریق نرخ پس انداز و بهره وری عوامل تولید بر نرخ رشد اقتصادی موثر باشد.

ج) بیمه، تجارت و معاملات را تسهیل می کند: تولیدات و خدمات زیادی تنها هنگامی که بیمه مناسب موجود باشد، تولید و فروخته خواهند شد. به عبارت دیگر پوشش بیمه ای شرطی برای وارد شدن در چنین فعالیت هایی است. سرمایه گذاران سرمایه خود را زمانی به پروژه های با ریسک بالا اختصاص می دهند که سرمایه آن ها از بیمه مناسبی برخوردار باشد. به عبارت دیگر اگر کارآفرینان از بیمه مناسبی برخوردار باشند (پوشش بیمه ای مناسبی داشته باشند) معاملات و تجارت را گسترش می دهند. در نتیجه می توان گفت بیمه فعالیت کارآفرینان و تجارت جهانی را پایه گذاری می کند و بدون بیمه، تجارت و معاملات کاهش خواهند یافت. به عبارت دیگر بیمه در درجه باز بودن یک اقتصاد نقش آفرینی می کند.

د) بیمه به تجهیز پس اندازها کمک می کند: مطالعات انجام شده نشان می دهند که به طور متوسط کشورهایی که پس انداز بیشتری دارند، سریعتر رشد می یابند. به عبارت دیگر پس انداز موتور رشد اقتصادی هر کشور می باشد. حال بیمه گران (صنعت بیمه) می توانند نقش مهمی در تجهیز پس انداز و تخصیص آن در سرمایه گذاری ایفا نمایند.

در این خصوص بیمه گران (صنعت بیمه) به سه طریق، کارایی سیستم مالی را افزایش می دهند. الف) بیمه گران هزینه های معامله مربوط به گردآوری پس انداز کنندگان و وام دهندگان را کاهش می دهند. بدین صورت که، هزاران نفر به طور نسبی حق بیمه می پردازند و سپس بیمه گران این پول را به عنوان وام در اختیار مؤسسات و شرکت های سرمایه گذار قرار می دهند. وقتیکه بیمه گران این کار واسطه ای را انجام می دهند به بیمه گذاران انفرادی کمک می کنند تا از کارهای پرهزینه و وقت گیر وام دادن و سرمایه گذاری مستقیم اجتناب کنند. بیمه گران در مقایسه با افراد می توانند اطلاعات لازم برای سرمایه گذاری مستقیم اجتناب کنند. بیمه گران در مقایسه با افراد می توانند اطلاعات لازم برای سرمایه گذاری سالم را با کارایی بیشتری بدست آورند، در نتیجه منافع حاصل از سرمایه گذاری در پروژه های با بازدهی بالا از طریق کاهش در حق بیمه وصولی در صدور بیمه نامه در سال های آتی به طور غیرمستقیم در اختیار بیمه گذاران قرار می‎گیرد.

 

بیمه در زبان فرانسه Assurance  و در زبان انگلیسی  Insurance معنا می دهد. می توان گفت که هر دو این معانی که ازریشه لاتینی secures به معنای اطمینان گرفته شده است، اما معادل آن در پارسی را می توان برگرفته از "بیم" که همان عدم اطمینان خاطر از حصول نتیجه مطلوب می باشد دانست.

فعالیت بیمه گری به سال 1552 در شهر فلورانس ایتالیا بر می گردد، اما شرکت لویدز لندن در سده هفدهم مهمترین اجتماع بیمه گران را تشکیل می داد واز یک قهوه خانه تا یکی از بزرگترین بیمه های جهان نقش ایفاء می نماید

 

بیمه عقدی ست که به موجب آن یک طرف تعهد می کند در ازای پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه، خسارت وارد بر او را جبران نموده یا وجه معینی پرداخت کند. متعهد را بیمه گر، طرف تعهد را بیمه گذار، وجهی را که بیمه گذار به بیمه گر پرداخت می کند را حق بیمه و آنچه را که بیمه می شود موضوع بیمه نامه می گویند(ماده یک قانون بیمه 7/2/1316).

 تاریخچه بیمه در جهان

برای اولین بار بیمه از قرن پانزدهم میلادی در زمینه حمل و نقل دریایی کالا در کشورهای مدیترانه ای و مشخصاً در ایتالیا ظهور کرد. عملیات بیمه ای به این نحو بود که صاحبان کشتی و کالا در مقابل پرداخت مبلغی از تجاری که به این کار مشغول بودند، از آنان تضمین می گرفت که در صورت وقوع حادثه و از دست دادن کشتی یا کالا، خسارت ایشان جبران. هرچند که در این عملیات احتمال وقوع حادثه و خسارت محاسبه نمی شد و بیشتر به گروبندی و بازی شانس شبیه بود ولی شباهتهای عمده ای بین این قرارداد و قرارداد بیمه جدید وجود داشت. بیمه حوادث غیر دریایی برای اولین بار از نیمه های قرن هفدهم در انگلستان شکل گرفت. در پی آتش سوزی بزرگ لندن در سال 1666 که منجر به سوختن بالغ بر 1300 خانه و 100 کلیسا شد، مؤسسات بیمه حوادث آتش سوزی در لندن ایجاد شد. قبل از این مؤسساتی که در امر بیمه دریایی فعال بودند وجود داشتند ولی توجه به بیمه های حوادث و آتش سوزی غیر دریایی تنها از این تاریخ ایجاد گردید. در فرانسه مؤسسات بیمه در زمینه بیمه حوادث آتش سوزی فعالیت خود را از سال 1750 آغاز نمودند.

از اواخر قرن نوزدهم از طرفی با توسعه ماشینیسم و فعالیت های اقتصادی خطر ایراد خسارت روز به روز افزایش یافت و از طرف دیگر حقوق مسئولیت مدنی به سوی شناخت مسئولیت بدون خطا و گسترش دامنه مسئولیت فعالان اقتصادی و استفاده کنندگان از ابزار و ماشین آلات جدید سنگین شد و این امر سبب گسترش بیمه در ابعاد مختلف گردید. بدین نحو بیمه های جدید در زمینه مسئولیت و خسارات ایجاد شده و گسترش یافت (بابائی، 1380؛ 92-69). همچنین با پیشرفت علم پزشکی و افزایش امید به زندگی بیمه های عمر و اشخاص توسعه یافت و همه گیر شد.

 

بیمه از سال 1310 با فعالیت شرکت های بیمه خارجی در ایران آغاز شد. در پی تصویب قانون و نظام نامه ثبت شرکتها، شرکت های بیمه بسیاری از جمله گستراخ، آلیانس، ایگل استار، یورکشایر، رویال، ویکتوریا، ناسیونال سوئیس، فینکس، اتحاد الوطنی و ... در ایران شعبه یا نمایندگی تأسیس نموده و به فعالیت پرداختند. بیمه ایران به عنوان اولین شرکت بیمه ایرانی با سرمایه دولتی در سال 1314 تأسیس شد. قانون بیمه در سال 1316 در 36 ماده به تصویب رسید و تاکنون نیز به عنوان قانون اصلی در زمینه روابط بیمه لازم الاجراست. دولت برای نظارت و کنترل بازار بیمه و تقویت بنیاد بیمه در کشور مقررات مختلفی را به تصویب رساند: از طرفی شرکتهای بیمه را ملزم به واگذاری 25% بیمه های صادره به عنوان بیمه اتکایی به شرکت بیمه ایران نمود و از طرفی در زمینه های مختلف همچون صادرات و واردات بیمه را اجباری نمود.

در پی مصوبه دولت در سال 1331، شرکت های بیمه خارجی موظف شدند برای ادامه فعالیت خود در ایران مبلغ 250 هزار دلار ودیعه نزد بانک ملی ایران تودیع کنند و پس از آن نیز از محل منافع سالیانه خود تا زمانی که این مبلغ به 500 هزار دلار برسد به آن بیفزایند. این امر موجب تعطیلی کلیه نمایندگی ها و شعب شرکتهای خارجی به استثنای دو شرکت بیمه گستراخ و یورکشایر گردید و عملاً بازار بیمه را برای شرکتهای ایرانی مهیا نمود .

از سال 1329 شرکت های بیمه خصوصی ایرانی به تدریج تأسیس و فعالیت خود را آغاز نمودند. نظارت بر بازار بیمه تا سال 1350 به وسیله شرکت بیمه ایران صورت می گرفت و همانطور که گفته شد نقش بیمه اتکایی بیمه ها را نیز بر عهده داشت. بدین نحو شرکت بیمه ایران هم نقش بیمه اتکایی و هم نقش ناظر دولتی و تنظیم کننده بازار بیمه را بازی می کرد. از سال 1350 در پی تصویب قانون تأسیس بیمه مرکزی کشور بیمه گری و وظیفه کنترل و نظارت به بازار بیمه ایران به بیمه مرکزی کشور که نهادی دولتی است سپرده شد .

تا پیروزی انقلاب، بازار بیمه ایران صحنه فعالیت یک شرکت دولتی (بیمه ایران)، دوازده شرکت خصوصی و دو شرکت بیمه خارجی به صورت نمایندگی بود. در سال 1358 بنابر تصمیم شورای انقلاب شرکتهای خصوصی فوق ملی اعلام شدند و تصدی آنها به دولت واگذار شد. همچنین پروانه فعالیت دو شرکت خارجی لغو شد. در قانون اساسی نیز فعالیت بیمه در ایران جزء بخش عمومی تلقی گردید و تحت اختیار دولت قرار گرفت. ده شرکت بیمه سابق با هم ادغام شدند و شرکت بیمه دانا را بوجود آوردند و به این ترتیب در بازار بیمه ی ایران چهار شرکت دولتی بیمه ایران، آسیا، البرز و دانا به فعالیت پرداختند .

در شهریور ماه 1380 قانون تأسیس مؤسسات بیمه غیر دولتی به تصویب رسید. مطابق این قانون بخش خصوصی نیز مجوز ایجاد شرکت بیمه را یافت . بر همین اساس چند شرکت بیمه خصوصی از جمله شرکت بیمه کارآفرین تشکیل شده و به فعالیت پرداختند (آیت کریمی، 1383).

 

 

 

 

بیمه خوبه

ارائه دهنده خدمات آنلاین بیمه

حسین بهرامی